Đẳng sâm - Codonopsis javanica (Blume) Hook.f. & Thomson

- Ngành: HẠT KÍN
- Ngành Latin: ANGIOSPERMAEPHYTA
- Lớp: HAI LÁ MẦM
- Lớp Latin: MAGNOLIOPSIDA
- Bộ: CÚC
- Bộ Latin: ASTERALES
- Họ: Hoa Chuông
- Họ Latin: Campanulaceae
- Chi Latin:
Hình Thái: Cây thảo leo bằng thân quấn, sống lâu năm, dài 1 – 2 m hoặc hơn. Rễ củ hình trụ dài, đường kính 1,5 – 2,5 cm, ít phân nhánh, đầu rễ phình to, sần sùi, mặt ngoài có nhiều vết sẹo của thân cũ. Thân mảnh màu lục nhạt hoặc hơi pha tím, lúc non có lông sau nhẵn. Lá mọc đối, ít khi mọc so le, hình trứng rộng, dài 3 – 8 cm, rộng 2 – 4 cm, gốc hình tim chia 2 phiến tròn, đầu nhọn, mép nguyên uốn lượn hoặc hơi có răng cưa, mặt trên màu lục nhạt, mặt dưới màu trắng xám, lông nhiều hoặc rải rác, cuống lá dài 2 – 6 cm. Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá, có cuống dài 2 – 6 cm; 5 lá đài nhỏ hẹp, dài 1,5 – 2 cm, rộng 5 – 8 mm; 5 cánh hoa hợp thành tràng hình chuông màu trắng hoặc hơi vàng, họng có vân tím, dài 1,5 – 2 cm, rộng 8 – 12 mm; 5 nhị rời, chỉ nhị hơi dẹt, bao phấn đính gốc; bầu hình cầu, có 5 ô, nhiều noãn. Quả nang, hình cầu, đường kính 1 - 2 cm, đầu bằng, ở giữa có một núm nhỏ, có đài tồn tại, 5 cạnh mờ, màu tím hoặc tím đen khi chín; hạt nhiều màu vàng nhạt, bóng. Toàn cây có nhựa mủ trắng.
Sinh thái: Đẳng sâm là cây của vùng cận nhiệt đới châu Á. Ở Việt Nam, cây mọc Tập trung ở vùng núi giáp biên giới phía Bắc, độ cao từ 500 m trở lên; càng vào phía Nam càng giảm dần và chỉ thấy ở độ cao 800 – 1.600 m. Cây ưa ẩm, ưa sáng và có thể hơi chịu bóng, nhất là khi còn nhỏ. Đảng sâm thường mọc lẫn với các loại cây bụi thấp, ở ven rừng kín thường xanh ẩm, đặc biệt trong các trảng thứ sinh trên đất sau nương rẫy. Cây sinh trưởng mạnh từ tháng 3 đến tháng 8, sau mùa hoa quả, toàn bộ phần thân leo mang lá bị tàn lụi, vào mùa đông. Tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt, sau 3 năm hoặc hơn có thể cho khai thác. Do có phần rễ củ nằm sâu dưới đất nên đảng sâm có thể tồn tài được qua các vụ cháy rừng (cháy trảng cỏ). Thông tin khác về thực vật Chi Codonopsis Blume trên thế giới có 44 loài, ở Việt Nam có 3 loài, trong đó 2 loài mang tên đảng sâm. Ngoài ra, còn loài Codonopsis pilosula (Franch.) Nannf. mới được nhập trồng, nhưng chưa có sản phẩm. Vị thuốc có tên là “Đảng sâm” được sử dụng phổ biến ở Việt Nam hiện nay được nhập từ Trung Quốc, có thể gồm 2 loài trồng là Codonopsis pilosula (Franch.) Nannf. và C. tangshen Oliv.. Chúng khác với loài được mô tả trên ở chỗ lá thường có kích thước nhỏ hơn và mọc so le, bầu chỉ có 3 ô.
Tình Trạng bảo tồn:
Sách đỏ VN: VU
IUCN:
ND84: IIA
Giá trị: Đẳng sâm thường được dùng làm thuốc bổ, trong trường hợp tỳ vị suy yếu, kém ăn, thiếu máu. Ngoài ra, còn dùng trong các bài thuốc chữa ỉa chảy, ho, miệng khô khát nước và đau dạ dày.
Nguồn:
Ảnh | Latitude | Longitude |
---|